WITAMINY DLA ZDROWIA JAMY USTNEJ. WITAMINA D3

Drugi z cyklu artykułów poświęconych witaminom i ich wpływowi na zdrowie jamy ustnej.

Dziś naszą gwiazdą będzie witamina D (D3) często nazywana „Witaminą Słońca” lub „Witaminą Życia”.

Niedostateczna higiena jamy ustnej u pacjentów jest jednym z najpoważniejszych problemów, z jakimi stykają się pracownicy gabinetów stomatologicznych. Brak wiedzy na temat odpowiednich technik szczotkowania, nitkowania i irygacji przyczynia się do wielu problemów z zębami oraz dziąsłami.

Nie mniej ważnym czynnikiem jest także odpowiednia dieta. Dietetycy podkreślają wpływ odpowiednio zbilansowanego posiłku na stan organizmu i psychiki. Jednak dieta ma istotny wpływ także na prawidłowy stan jamy ustnej, oraz zębów.

Najważniejszym składnikiem posiłków powinny być produkty bogate w witaminy. Witaminy i minerały są odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie przemian zachodzących w organizmie, również tych które zachodzą w jamie ustnej.

ROLA WITAMINY D

Rola witaminy D w organizmie jest tak duża, że bez jej właściwego poziomu w organizmie nie sposób mówić o zachowaniu zdrowia i sprawności fizycznej. Witamina ta uczestniczy bowiem w wielu bardzo ważnych procesach:

  • Reguluje proces przyswajania wapnia i fosforu, biorąc udział w budowaniu i utrzymaniu zdrowych, mocnych kości i zębów
  • Pomaga w zwalczaniu przez układ odpornościowy bakterii odpowiedzialnych za próchnicę, gdyż aktywuje białka obronne.
  • Regeneruje neurony, dlatego ma korzystny wpływ na układ nerwowy.
  • Ma wpływ na układ immunologiczny: aktywuje geny odpowiedzialne za wytwarzanie peptydów przeciwbakteryjnych, w tym katelicydynę,
  • Zmniejsza ryzyko zachorowania na niektóre typy nowotworów – np. raka jelita grubego, nowotworu odbytu.
  • Zmniejsza ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego i niewydolności serca.
  • Zapobiega chorobom cywilizacyjnym: badania udowodniły, że jej podawanie w dzieciństwie zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy typu I, a jeśli podawana jest osobom, które mają cukrzycę typu II, poprawia się u nich tolerancja glukozy i wydzielanie insuliny.

Zagrożenia wynikające z braku Witaminy D3 – ogólne i w stomatologii.

Badania ostatnich lat wykazały, że deficyt witaminy D towarzyszy i jest coraz częściej postrzegany jako czynnik ryzyka takich chorób jak

  • nowotwory choroba sercowo-naczyniowa,
  • cukrzyca obydwu typów,
  • nadciśnienie tętnicze,
  • choroby auto­immunologiczne,
  • choroby metaboliczne,
  • in­fekcje związane z niedoborami odporności,
  • niektóre choroby neurologiczne i schorzenia psy­chiatryczne.

Badania epidemiologiczne dowodzą, że deficyt wi­taminy D jest powszechny zarówno w Polsce, jak i wśród mieszkańców krajów Europy Środkowej. Mimo wytycznych na temat suplementacji witami­ną D opracowanych w Polsce (rok 2009), na Wę­grzech (rok 2012), w Niemczech, Austrii i Szwajca­rii (rok 2012), w Stanach Zjednoczonych (przez IOM- rok 2010 oraz przez Endocrine Society- rok 2011), a także przez International Osteoporosis Foundation (rok 2010)i wiele innych towarzystw naukowych, deficyt witaminy D pozostaje wciąż po­wszechny we wszystkich przedziałach wiekowych, stanowiąc globalny problem zdrowia publicznego.

Warto zaznaczyć, że Jednym z czynników odpowiedzialnych za wystąpienie i przebieg chorób jamy ustnej jest powszechny właśnie w naszym kraju  niedobór witaminy D. To bardzo ważny czynnik ryzyka, zwłaszcza w okresie rozwojowym dzieci Witamina D oddziałuje na cały organizm i poszczególne jego układy poprzez wiązanie z receptorem witaminy D (VDR) lub receptorem kalcytriolowym, obecnym w ponad 30 tkankach i narządach

Jej działanie jest plejotropowe, a niedobór może przyczyniać się do rozwoju procesu zapalnego po zabiegach chirurgicznej ekstrakcji zębów, zwłaszcza zębów zatrzymanych. Utrudnione może być również leczenie ortodontyczne. Niedobór w przypadku witaminy D to stężenie <30 ng/ml (75 nmol/ml) w surowicy krwi. W Polsce u 70 proc. populacji notuje się stężenie <20 ng/ml (50 nmol/ml).

Witamina D uczestniczy w metabolizmie kostnym i jednocześnie czuwa nad prawidłową proporcją stężeń wapnia i fosforanów w obrębie kości. Także w przypadku zaawansowanej periodontopatii jej poziom nie jest bez znaczenia, bowiem ma ona wpływ przeciwzapalny, przeciwbakteryjny oraz stymulujący tworzenie kości.

Instytut PAN przeprowadził  badanie na losowo wybranej grupie 65 pacjentów, wykorzystując metodologię spektometrii mas: nie tylko do oznaczenia poziomu witaminy D, ale także parathormonu, wapnia i fosforu. U 57 respondentów, czyli w około 90 proc. badanej grupy, odnotowano obniżony poziom witaminy D – średnio poniżej 20 ng/ml. U 51 proc. był on poniżej wartości krytycznej, czyli <15 ng/ml, u 30 proc. <30 ng/ml, co oznacza, że u około 80 proc. respondentów poziom witaminy D był poniżej normy.

Jeżeli obniża się poziom witaminy D, wzrasta poziom parathormonu, co może implikować wtórną nadczynność przytarczyc, która manifestuje się zdecydowanie gorszym obrazem struktury kostnej. Choroba przyzębia wystąpiła u 42 proc. respondentów z poziomem witaminy D <15 ng/ml i u 34 proc. z poziomem <30 ng/ml. Średnia w grupie badanej wynosiła 22,8 ng/ml. Poziom poniżej dolnej granicy normy <30 ng/ml występował u 84 proc. pacjentów. Zaobserwowano też, że im starszy pacjent, tym wyższy poziom niedoboru witaminy D, w grupie pacjentów powyżej 51 lat występował niedobór skrajny

W następstwie niedoboru witaminy D dochodzi do utraty blaszki zewnętrznej kości wyrostka zębodołowego. Wtórnie do utraty objętości kości gąbczastej i do powstawania tzw. kraterów, czyli ubytków, które przypominają obraz choroby przyzębia lub choroby nowotworowej, tzw. ziarniniaka kwasochłonnego.

ŹRÓDŁA WITAMINY D

Witamina D to jedna z niewielu witamin, której źródła można szukać nie tylko w pożywieniu. Witaminę D organizm potrafi sam wytworzyć. Wystarczy około 15-20 minut na słońcu, by pokryć 90 proc. dziennego zapotrzebowania na witaminę D – pod warunkiem wystawienia na promienie słoneczne około 20 proc. powierzchni ciała, nie zabezpieczonego kremem z filtrami UV (ogranicza on syntezę witaminy D nawet w 90 proc.). W naszej strefie geograficznej „słoneczna witamina” może być wytwarzana w ten sposób jedynie od kwietnia do września. Przez pozostałą część roku jej synteza w skórze praktycznie nie zachodzi. Z kolei jej zapas, który jest zmagazynowany w tkance tłuszczowej, starcza na około 2 miesiące.

W związku z tym po lecie należy szukać innych źródeł witaminy D. Witaminę D można znaleźć przede wszystkim w rybach morskich. Najlepiej podawać je gotowane, pieczone albo duszone, smażenie niszczy bowiem witaminę D. Niewielkie ilości tej witaminy zawierają również:jajka,pełne mleko i produkty mleczne,oleje roślinne,wątroba,sery dojrzewające. Żywność zawiera niestety śladowe ilości witaminy D3. Jedyną skuteczna metodą uzupełnienia witaminy D3 jest odpowiednia suplementacja.

ZALECANE DAWKI WITAMINY D3

Panel Ekspertów zdecydował o przyjęciu maksymal­nych dobowych dawek witaminy D rekomendowa­nych przez European Food Safety Authority w do­kumencie „Scientific opinion on the Tolerable Upper Intake Levels of vitamin D for all relevant population groups”

  • Noworodki i niemowlęta, 1000 IU/d (25,0 μg/d)
  • Dzieci w wieku 1-10 lat, 2000 IU/d (50,0 μg/d)
  • Dzieci i młodzież w wieku 11-18 lat, 4000 IU/d (100,0 μg/d)
  • Dorośli i seniorzy z prawidłową masą ciała, 4000 IU/d (100,0 μg/d)
  • Kobiety ciężarne i karmiące piersią, 4000 IU/d (100,0 μg/d)
  • Otyli dorośli oraz otyli seniorzy, 10 000 IU/d (250,0 μg/d)

W przypadku deficytu (niedoboru) Witaminy D3 dla osób dorosłych zaleca się dawki z rzędu 7000 – 10000 IU lub  50000 IU raz na tydzień.

Dlaczego na przykład raz na tydzień ?

Witamina D3 jest jedną z niewielu witamin która ma bardzo długi okres półtrwania w surowicy krwi. Nie ma konieczności jak np. w przypadku Witaminy C spożywać jej codziennie.

Metabolit witaminy D jest gromadzony w tkankach (okres półtrwania 4-6 tyg.), dlatego wyliczoną ilość rozdzielamy na 2-3 miesiące kuracji i podajemy w dawkach: codziennie, co drugi dzień, co tydzień, raz na dwa tygodnie lub nawet raz na 4 tygodnie. Aby zwiększyć wchłanianie, suplement należy przyjmować wraz z posiłkiem (witamina D jest rozpuszczalna w tłuszczu).

Więcej informacji o dawkowaniu przy deficycie Witaminy D3 poniżej.

Bezpieczna terapeutyczna suplementacja Witaminą D (D3) – wzór Gronningena

Podstawowym problemem bezpiecznej suplementacji preparatami witaminy D jest przestrzeganie jej zasad. Ponieważ witamina D ma długi okres półtrwania i jest magazynowana w organizmie, rekomendowaną dawkę witaminy D można podawać również w innym niż suplementacja codzienna schemacie podawania, np. co drugi dzień, 2 razy tygodniowo, czy raz na tydzień. Warto jednak zaznaczyć, że dawka jednorazowa nie powinna być większa niż 60 000 IU. Za dawkę toksyczną uważa się przyjmowanie > 30 000 IU witaminy D na dobę przez więcej niż 3 miesiące. Zagrożenie hiperkalcemią obserwowano przy stężeniu 25(OH)D w surowicy > 200 ng/ml.

Do obliczenia całkowitej dawki terapeutycznej przydatny jest wzór Gronningena.

 [IU]= 40 x (75 – stężenie 25(OH)D[nmol/l]) x masa ciała [kg]

Dzięki tej formule można obliczyć całkowitą terapeutyczną dawkę witaminy D, którą należy rozdzielić na 3 miesiące terapii.

Warto również pamiętać, że po trzech miesiącach suplementacji należy powtórzyć badanie i odpowiednio zweryfikować ilość przyjmowanej witaminy D.

Żródła (literatura):

  1. L. Napiórkowska, E Franek Rola oznaczania witaminy D w praktyce klinicznej Choroby Serca i Naczyń 2009, tom 6, nr 4, 203-210
  2. E. Żukowska-Szczechowska, B. Kiszka Niedobór witaminy D-rozpoznanie i postępowanie w celu redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na cukrzycę Forum Zaburzeń Metabolicznych 2011, tom 2, nr 2, 151-157
  3. D. Tuchendler, M. Bolanowski Sezonowość zmian stężeń witaminy D w organizmie człowieka Endokrynologia via medica 2009
  4. M. Kupisz-Urbańska, K. Galus Epidemiologia niedoboru witaminy D u osób w podeszłym wieku-wybrane zagadnienia, Gerontologia Polska, tom 19, nr 1, 1-6
  5. P. Głuszko Znaczenie witaminy D dla rokowania sercowo-naczyniowego i sprawności osób starszych Gerontologia Polska, tom 18, nr 2, 66-70
  6. P. Płudowski, E. Kaczmarewicz, M. Bayer Wytyczne suplementacji witaminą D dla Europy Środkowej- rekomendowane dawki witaminy D dla populacji zdrowej oraz dla grup ryzyka deficytu witaminy D Endokrynologia Polska, tom 64, numer 4/2013
  7. P. Płudowski, E. Kryśkiewicz, E. Karczmarewicz Zasady suplementacji i standardy oceny zaopatrzenia organizmu w witaminę D w świetle jej działania plejotropowego, Postępy Nauk Medycznych, t. XXV,
  8. A. Kuryłowicz, T. Bednarczuk, J. Nauman Wpływ niedoboru witaminy D na rozwój nowotworów i chorób autoimmunologicznych Endokrynologia Polska, tom 58, nr 2/2007
Udostępnij wpis:

Masz pytania?
Napisz do nas!

Facebook
Popularne wpisy

Higienizacja w NCS Sypień

W trosce o zdrowie i komfort jamy ustnej warto regularnie dbać o jej higienę. W Nowoczesnym Centrum Stomatologii Sypień zapewniamy pacjentom kompleksową opiekę, a regularne wizyty higieniczne są kluczowym elementem dbania o zdrowie zębów i dziąseł.

Czytaj więcej »
close
Potrzebujesz więcej informacji?
Oddzwonimy do Ciebie!

    * Twój numer telefonu nie będzie wykorzystany w celach marketingowych lub przekazany dalej.
    Wyłącznie oddzwaniamy na podany numer telefonu.
    Zostaw numer
    oddzwonimy!
    Rejestracja

      Wyrażam zgodę na przetwarzanie podanych danych osobowych, które zostaną użyte przez Administratora (.....) jedynie do kontaktu ze mną.