Szkliwo i jego funkcje
Szkliwo jest jedną z najtwardszych tkanek w organizmie człowieka. Stanowi ono najbardziej zewnętrzną warstwę zęba, chroni jego wnętrze oraz znajdujące się w nim nerwy i naczynia krwionośne. Zbudowane jest w ponad 96% ze związków nieorganicznych, występujących głównie w postaci kryształów hydroksyapatytu oraz w około 4% z materii organicznej i wody. Najważniejszą funkcją szkliwa jest ochrona zęba przed jego codziennym zużyciem spowodowanym spożywaniem pokarmów. Chroni także przed erozyjnym działaniem kwasów i innych substancji oraz przed narażeniem na skrajne wartości temperatur. Szkliwo stanowi również barierę ochronną dla szkodliwych drobnoustrojów będących powodem próchnicy zębów.
Kiedy powstają zawiązki zębów i czym jest mineralizacja zębów?
Zawiązki zębów powstają już na etapie życia płodowego, czyli przed naszymi narodzinami. Również wtedy rozpoczyna się proces mineralizacji zębów, czyli proces tworzenia się warstwy minerałów w szkliwie.
Jako pierwsze mineralizacji ulegają górne i dolne siekacze mleczne. Początek tego procesu ma miejsce już w 4 miesiącu życia płodowego, a kończy się w momencie całkowitego wyrzniecia się zęba, po upływie roku. Natomiast w przypadku zębów stałych proces mineralizacji rozpoczyna się w okresie okołoporodowym od pierwszych zębów trzonowych stałych (tzw. “szóstek”). Najpóźniej mineralizują się nasze trzecie zęby trzonowe, potocznie nazywane zębami mądrości czy też ósemkami. Proces ten rozpoczyna się w wieku 9-10 lat, a kończy się między 18-25 rokiem życia.
Demineralizacja – czym jest i co ją powoduje
Demineralizacja jest to proces utraty minerałów z warstwy szkliwa co jednoznacznie wiąże się z jego osłabieniem. Dochodzi do niego, gdy struktura szkliwa ulegnie uszkodzeniu. Postępująca demineralizacja ułatwia przenikanie drobnoustrojów do wnętrza zęba, co może w efekcie doprowadzić np. do zapalenia miazgi. Uszkodzenia szkliwa mogą być spowodowane przez:
- Próchnicotwórcze bakterie znajdujące się w płytce nazębnej
- Dietę bogatą w bardzo kwaśne produkty oraz w produkty z wysoką zawartością cukru
- Spożywanie napojów gazowanych
- Zaburzenia w wydzielaniu śliny powodujące suchość w jamie ustnej
- Refluks żołądkowo-przełykowy, zgagę oraz częste wymioty
- Bruksizm
- Nieprawidłowe szczotkowanie zębów
Prawidłowa dieta ma wpływ na mineralizację zębów
Aby proces mineralizacji przebiegał prawidłowo, kluczowym elementem jest właściwa dieta. Ponieważ do kształtowania się zawiązków zębów dochodzi już na etapie życia płodowego, bardzo ważna jest prawidłowa dieta kobiet w ciąży. Powinna ona zawierać produkty bogate w witaminy i składniki mineralne jak np. wapń, magnez oraz zaleca się ograniczenie produktów zawierających cukry proste. Zapewnienie takich warunków w późniejszym czasie pozytywnie wpływa na rozwój i mineralizację twardych tkanek zęba.
Witaminy i minerały zawarte w pożywieniu znacząco wpływają na stan szkliwa naszych zębów. Przykładowo witamina D kontroluje cały proces wchłaniania wapnia, witamina A wpływa na utrzymanie prawidłowego przepływu śliny. Z kolei minerały takie jak wapń, fosfor i magnez nadają szkliwu twardość oraz zmniejszają ryzyko rozwoju próchnicy. Cynk i żelazo zapobiegają rozwojowi bakterii i tworzeniu się płytki nazębnej.
W momencie wyrznięcia się zębów mlecznych, zdrowiu szkliwa sprzyjać będą nie tylko produkty bogate w składniki odżywcze ale także twarde owoce i warzywa jak np. marchewki, jabłka. Naturalne włókna w nich zawarte oraz woda pomagają oczyścić zęby i neutralizują działanie kwasów. Wzmagają także produkcję śliny (działanie remineralizujące) oraz pobudzają żuchwę i szczękę do wzrostu.
Remineralizacja, czyli jak odbudować szkliwo
Remineralizacja szkliwa jest procesem odwrotnym do demineralizacji. Polega na odbudowie i wzmocnieniu zęba poprzez wbudowanie w ścianki szkliwa odpowiednich minerałów takich jak wapń czy fosfor. Jest bardzo ważnym procesem dla zachowania zdrowia jamy ustnej, ponieważ dochodzi wówczas do obniżenia poziomu próchnicy przez zwiększenie odporności zęba na drobnoustroje i kwasy.
Szkliwo, które utraciło stabilną strukturę na skutek demineralizacji, w pierwszej fazie rozwoju objawia się jako biała plamka. Stan ten jest odwracalny do momentu, w którym nie doszło jeszcze do utraty tkanek szkliwa, czyli powstania ubytku próchnicowego. Pojawienie się ubytku wymaga odpowiedniego leczenia, więc konieczne będzie wówczas zgłoszenie się do gabinetu dentystycznego.
Remineralizacja pozwala więc na przywrócenie utraconych substancji mineralnych za pomocą preparatów bogatych w związki fluoru, wapnia, fosforu, magnezu.
Płyny i pasty remineralizujące
Aby zadbać o prawidłowe utrzymanie stopnia mineralizacji zębów, warto używać do codziennej higieny jamy ustnej dedykowanych płynów czy past. Stosowanie preparatów remineralizujących pozwala skutecznie pozbyć się bakterii, a aktywne substancje zawarte w tych środkach osadzają się na powierzchni zębów, tworząc odpowiednią ochronę oraz skutecznie odbudowują szkliwo.
